نسبتهای مالی

نسبتهای مالی

***************************

نسبتهای نقدینگی

یک تحلیل گر مالی برای آنکه توانایی شرکت مورد نظر را در پرداخت بدهی ها در زمان مقرر مورد ارزیابی قرار دهد باید وضع نقدینگی شرکت را در نظر گیرد .بدین منظور وی از طریق مقایسه وجه نقد وسایر دارایی های جاری با تعهدات جاری شرکت اندازه گیری سریع وسا ده ای را برای وضعیت نقدینگی بدست می آورد واین مقایسه را می توان در قا لب نسبتهای نقدینگی بیان کرد.

نسبتهای جاری :

این نسبت ازطریق تقسیم کل دارایی جاری به کل بدهی جاری بدست میآید .دارایی جاری معمولاشامل :وجه نقد, اوراق بهادار کوتاه مدت, حساب بدهکاران وموجودی کالا می باشد . بدهی جاری نیزاز حساب بستانکاران, اسناد پرداختنی کوتاه مدت, سررسید جاری بدهی بلند مدت, مالیات معوقه وسایر هزینه های معوقه (معمولادستمزد)تشکیل می شود.

این نسبت که به عنوان متداول ترین وسیله برای اندازه گیری قدرت پرداخت بدهی کوتاه مدت است ,نشان دهنده ی درجه تفاوت میان دارائی هایی که درطول سال مالی به پول نقد تبدیل میشود وبدهی هائی که درطول سال سررسید آنهافرامیرسد می باشد.

                    دایی های جاری

نسبت جاری=------------------

                   بدهی های جاری

***************************

نسبت آنی یا سریع:

نسبت سریع با کاستن موجودی کالا از دارایی های جاری وسپس تقسیم باقیمانده بر بدهی های جاری بدست می آید.موجودی کالا معمولا درجه نقد شدنشان از سایر اقلام داراییهای جاری کمتر است ودرهنگام تصفیه نیززیان بیشتری را موجب می شود.باتوجه به توضیح فوق   اندازه گیری قدرت پرداخت بدهی های کوتاه مدت بدون اتکابه فروش موجودیهای کالا حائز اهمیت است.

موجودی کالا- دارایی های جاری

نسبت آنی=--------------------------------

بدهی جاری

***************************

نسبتهای اهرمی

این نسبتها وجوهی را که توسط صاحبان شرکت (سهامداران)تامین گردیده با وجوهی را که بصورت وام جهت سرمایه گذاری از طلبکاران شرکت تامین شده با هم مقایسه کرده ونسبت آنها را اندازه گیری می کند .این نسبتها از چند نظر قابل توجه اند:

1)بستانکاران شرکت توجه خود را معطوف به میزان سرمایه ای که توسط سهامداران شرکت تامین مالی شده است میدارند چراکه اگر سهم سهامداران کمتر از سهم بستانکاران باشد- یعنی اگر قسمت اعظم سرمایه شرکت از طریق وام تامین شده باشد- ریسک شرکت متوجه بستانکاران خواهد شد.

2)تامین مالی ازطریق اخذ وام موجب می شود که صاحبان اصلی با اعمال کنترل بیشتر بر امور شرکت وباسرمایه گذاری محدودسود بیشتری نصیبشان گردد.

3)درصورتیکه شرکت عایدی اش از مبلغ وام سرمایه گذاری شده بیشتر از میزان بهره پرداختنی بابت وام باشد میزان بازده سرمایه سهامداران زیادترخواهد شد .

شرکتهای با نسبت اهرمی پایین در مواقع رکود اقتصادی ریسک زیان کمتری خواهند داشت ودر عین حال در زمان رشد اقتصادی هم باید انتظار سود کمتری را داشته باشند.       برعکس شرکتهای با نسبت اهرمی بالا ممکن است با ریسک زیانهای عمده مواجه شوند ولی امکان استفاده های کلان هم برای آنها موجودمیباشد .گرچه برخورداری از بازده های بالا مورد نظر همگی می باشد ولی معمولا اکثر سرمایه گذاران از ریسک اجتناب می کنند بنابراین تصمیم درمورد نسبت اهرمی نوعی تعادل بین ریسک وبازدهی بوجود می آورد.

درعمل اهرم به دو صورت احتساب می شود .یک طریق نسبتهای ترازنامه را آزمایش میکند وتضمین می نماید که تاچه اندازه ای وجوه وام گرفته شده برای تامین مالی شرکت بکار گرفته شده اند. طریق دیگر میزان ریسک وجوهی را که ازطریق بدهی تامین گردیده است از روی نسبتهائی که ازصورت سود وزیان بدست میاید اندازه میگیرد.مثلا از این طریق می توان اندازه گرفت که سود حاصل از عملیات شرکت تا چه اندازه هزینه های ثابت شرکت را میپوشاند.این نسبتها مکمل یکدیگرند واکثر تحلیل گران از هردوی آنها استفاده می کنند.
***************************
نسبت کل بدهی به کل دارایی:

این نسبت که معمولا نسبت بدهی نامیده می شود درصدکل وجوهی را که ازطریق بستانکاران درشرکت تامین مالی شده است اندازه گیری مینماید.بدهی ها شامل بدهی های جاری و کلیه ی اوراق قرضه میباشند .معمولابستانکاران یک نسبت متعارفی را ترجیح میدهند زیرا هرچه نسبت بدهی رقم کمتری را نشان دهد در هنگام ورشکستگی و تصفیه خطروزیان کمتری را برای آنها دربرخواهد داشت . برعکس بستانکاران , برای صاحبان شرکت داشتن نسبت بدهی بالاترباارزش تر است , زیرا اولا از این طریق سرمایه گذاران درآمد بیشتری معمولا عایدشان می شود , ثانیا تامین مالی از طریق فروش سهام به مفهوم ازدست دادن قسمتی از کنترل شرکت است .درصورتیکه نسبت بدهی خیلی بالا باشد از میزان احساس مسئولیت سهامداران کاسته می شود ,زیرا سهم سهامداران از میزان سرمایه گذاری به مقدار کمی با خطر مواجه خواهد شد.اگرشرکت درامور مالی خود موفق باشد میزان بازدهی آن به نفع سهامداران خیلی زیادخواهد شد واگر ناموفق باشد زیان خیلی کم متوجه سهامداران خواهد شد چراکه میزان سرمایه گذاری سهامداران با مقایسه مقدار وام کمتر میباشد.

                      جمع بدهیها

نسبت بدهی=-----------------

                     جمع دارائی ها

نسبت توانایی پرداخت بهره(نسبت پوشش هزینه های بهره):

این نسبت از تقسیم سود قبل از پرداخت هزینه های بهره و مالیات بر هزینه های بهره بدست میاید.این نسبت مشخص میکند که سود شرکت تا چه اندازه ای قادر است از عهده پرداخت هزینه های بهره سالانه شرکت – بدون اینکه شرکت از این جهت دچار دشواری باشد –برآید.

این نسبت اگر از یک کمتر شود شرکت با اقداما ت اجرائی طلبکاران مواجه خواهد شد که اغلب به ورشکستگی میانجامد.

                                          سودناخالص

نسبت توانایی پرداخت بهره=----------------------

                                          هزینه های بهره

سودیکه درصورت کسر میاید بدون کسر مالیات وهزینه های بهره است ,زیرا مالیات بر درآمد پس از کسر هزینه های بهره احتساب می شود بنابراین توانایی پرداخت هزینه های جاری بهره تحت تاثیر مالیات بر درآمد نخواهد بودو میتوان فرمول فوق را به شکل زیر تعدیل کرد:

                                     سود قبل از مالیات +هزینه های بهره

نسبت توانایی پرداخت بهره=--------------------------------------

                                                  هزینه های بهره

***************************

نسبت پوشش هزینه های ثابت:

این نسبت هم مانند نسبت درآمد به هزینه های بهره است با این تفاوت که تا حدی جنبه کاملتری دارد.در این نسبت این حقیقت که اکثر شرکتها نسبت به اجاره داراییها اقدام می نمایند ودر نتیجه تعهدات درازمدت ناشی از تنظیم قردادهای اجاره برای خود به وجود میاورندملحوظ می شود.هزینه ثابت به هزینه های بهره و تعهدات اجاری دراز مدت سالانه اتلاق میگردد.این نسبت به صورت زیر به دست میاید.

هزینه های اجاره +هزینه های بهره+سود قبل از مالیات

نسبت پوشش هزینه های ثابت =----------------------------------------------------------

هزینه های اجاره +هزینه های بهره

معمولا اجاره بلند مدت به اجاره هایی اتلاق می گردد که مدت آنهاحداقل(3)سال باشد بنابراین اجاره های کمتر از این مدت شامل نسقبت پوشش هزینه های ثابت نخواهد بود .

نسبتهای فعالیت

***************************

نسبت های فعالیت میزان کاربرد فعال و مصرف منابع مالی در اختیار شرکت را اندازه گیری میکنند این نسبتها همگی میزان سطح فروش را با حسابهای مختلف دارایی مقایسه     می نمایند فرض بر این است که با به کار بردن این نسبت ها توازن صحیحی باید بین میزان فروش و حسابهای مختلف دارایی مانند موجودی کالا ,بدهکاران , دارایی های ثابت ,و غیره موجود باشد .

نسبت گردش موجودی کالا:

                                         فروش

نسبت گردش موجودی کالا=--------------

                                     موجودی کالا

اگر نسبت گردش موجودی کالا برابرمتوسط صنعت باشد این وضع نشان دهنده آن است که این شرکت موجودی کالای اضافی نگهداری نکرده است البته موجودی کالای اضافی در امر تولید موثر نبوده ویک نوع سرمایه گذاری با بازده صفر محسوب میشود.

در هنگام محاسبه نسبت گردش موجودی کالا معمولا دو مشکل وجود دارد.اولا فروش براساس قیمت بازار تعیین می شود در حالیکه موجودی کالا برحسب بهای تمام شده محاسبه می گردد. برای حل این مشکل بهتر است بجای فروش در صورت کسر از قیمت تمام شده کالای فروش رفته استفاده کرد. مشکل دوم این است که فروش در طول سال بدست میاید در حالیکه رقم موجودی کالا در یک لحظه از زمان بدست میاید ,بنابراین بهتر این خواهد بود که میانگین موجودی کالا را بدست بیاوریم یعنی موجودی اول دوره وآخر دوره را بدست آوریم وبر 2 تقسیم کنیم بخصوص اگر تجارت یک سازمان مالی فصلی باشد و میزان فروش در فصول معینی نوسانات شدید داشته باشد انجام چنین تعدیلی ضروری بنظر میرسد.

دوره متوسط وصول مطالبات:

************************************

نسبت دوره متوسط وصول طلب گردش حساب بدهکاران را اندازه گیری می کند که در دو مرحله محاسبه می گردد:

1) برای بدست آوردن فروش متوسط روزانه فروش سالانه را بر 360 تقسیم می کنیم .

2) سپس مقدار حساب بدهکاران را بر متوسط فروش روزانه تقسیم می کنیم تا معلوم شود به طور متوسط چند روز طول می کشد تا عواید حاصل از فروش نسیه جمع آوری گردد . مدت زمان متوسط زمانی است که بعد از فروش نسیه طول می کشد تا وجوه حاصل جمع آوری گردد.

فروش سالانه

فروش روزانه=---------------

360

***************************

(چون اطلاعات مربوط به فروش نسیه معمولادر دسترس نمی باشدلذا از فروش کل استفاده می شود.)

حساب بدهکاران

دوره متوسط وصول طلب=-------------------

فروش روزانه

نسبت گردش داراییهای ثابت:

***************************

نسبت فروش به دارایی های ثابت گردش داراییهای ثابت (ماشین آلات وتجهیزات) رااندازه میگیرد.

فروش

نسبت گردش دارایی های ثابت =--------------------------

دارایی های ثابت خالص

اگر نسبت گردش داراییهای ثابت شرکتی از میزان متوسط صنعت آن کمتر باشد این نشان میدهد که شرکت داراییهای خود را با ظرفیت مناسب مانند سایر شرکتهای این صنعت بکار نگرفته است.

نسبت گردش مجموع داراییها:

***************************

فروش

نسبت گردش موجودی داراییها=-------------------

مجموع داراییها

اگر نتیجه حاصله از این نسبت از متوسط صنعت کمتر باشد متوجه می شویم که شرکت مورد نظر متناسب با داراییهای سرمایه گذاری شده نسبت به امر تولید اقدام نکرده است از اینرو برای اصلاح این امر یا باید حجم فروش افزوده شود ویا مقداری ازمیزان داراییها کاسته شودویا اینکه هردو اقدام صورت گیرد.

نسبتهای سودآوری

***************************

نسبت سود به فروش :

نسبت سود به فروش از تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات بر فروش بدست میاید ودر واقع سود هر ریال از فروش را نشان می دهد.

سود خالص بعد از مالیات

حاشیه سود به فروش=---------------------------------

فروش

اگر حاشیه سود به فروش شرکتی از متوسط صنعت آن کمتر باشد نمایانگر آن است که قیمتهای فروش در شرکت مورد نظر پایین است ویا هزینه های فروش افزایش یافته اند ویا هردو حالت شکل گرفته اند.

***************************

بازده مجموع داراییها:

نسبت سود خالص به مجموع داراییها بازده کل سرمایه گذاری شرکت را نشان میدهد وآنرامعمولابا حرف(ROI)نشان میدهند.

                                   سود خالص بعد از مالیات

بازده مجموع داراییها =-------------------------------

                                         مجموع داراییها

درصورت پایین بودن بازده مجموع داییها از متوسط صنعت میتوان دریافت که نسبت سود به فروش ویاگردش کل داراییها پایین است.

***************************
بازده سرمایه گذاری :

نسبت سود خالص بعد از مالیات به سرمایه, نرخ بازده سرمایه گذاری سهامداران را نشان میدهد.

                                 سود خالص بعد از مالیات

بازده سرمایه گذاری =-------------------------------

                                            سرمایه

***************************

محدودیتهای تجزیه وتحلیل نسبتهای مالی
با اینکه نسبتهای مالی وسیله مناسبی برای تجزیه وتحلیل وضع و موقعیت مالی شرکتها است, معذالک محدودیتهایی در آنها مشاهده می شود که به علت آنها باید کمال احتیاط را در کاربرد نسبتها رعایت کرد. نسبتهای مالی برمبنای اطلاعات حسابداری تهیه می شوند واین اطللاعات در اکثر مواقع قابل تفسیر بوده و حتی در بعضی مواقع بر اثرحسابسازی بوجود میایند . برای مثال دو شرکت مختلف ممکن است روشهای مختلفی برای محاسبه استهلاک وارزشیابی موجودی بکار برند ودر نتیجه سود آنها کمتر ویا بیشتر نشان داده شود. اختلافات مشابهی را میتوان در نحوه منظور نمودن هزینه های قسمت تحقیق وتوسعه ,طرحهای بازنشستگی ,ادغام وتولید وذخیره مطالبات مشکوک الوصول مشاهده کرد .